Panchpargania Veyakaranik Bisesta Ker Best Jankari 3

Share

Panchpargania Veyakaranik Bisesta Ker Best Jankari 3 केर भितरे हामरे देखब कि पंचपरगनिया भासा टा आर’ अइन’ भासा ले का रकम आलेदा आहे। इ आलेख टाएं किबल पंचपरगनिया भासा केर भासागत बिसेसता केरे चरचा करल जातेहे।

Table of Contents

Panchpargania Veyakaranik Bisesta बेआकर’निक बिसेसता

परतेक भासा केर आपन – आपन साब्दिक गढ़न बाइक’गत गढ़न, बरन’ बेब’स्था, पद बेब’स्था, मुल किरिआ, परत’ए एमाइन आलेदा -आलेदा आहे । इग्ला के जानेक तेहें बेआकरन केर मदत ले हएला । बेआकर’निक अइधनेक दाराएँ इटा पाता चलेला कि कन’ भासा मेंहेन केसन रकमेक बेआकर’निक बिसेस बिसेसता आहे । हिंआ हामरेक चइनित भासा पंचपरगनिया हेके, इ रकम इ भासा टाएँ बेआकर’निक बिसेसता का – का आहे इटाक जिकिर इ ‘‘बेआकर’निक बिसेसता’’ केर भितरे करल जातेहे ।

20220702 221450 1
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पंचपरगनिया केर एकबचन आर बहुबचन बाइक रचना मेंहेन करता (कर्ता ) चाहे करम’ (कर्म) केर अनुजाइ किरिआ केर लिंग मेंहेन कन’ परिबरतन नि हएला । इआनि कि किरिआ केर रूप दुइअ लिंग मेंहेन एके र’हेला । जेसन –
एकबचन मेंहेन –
हिंदी पंचपरगनिया
पु.मदन आएगामदन आइ
इस.गीता आएगीगिता आइ
पु.राजेश पढ़ा राजेस पढ़लक
इस. गीता पढ़ीगिता पढ़लक
पु.बैल चर रहा है ।बरद टा चर’तेहे
इस.गाय चर रही है ।गाइ टा चर’तेहे
पु.लड़का जा रहा है ।बेटाछुआ टा जाएला
इस.लड़की जा रही है ।बेटिछुआ टा जाएला
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
बहुबचन मेंहेन –
हिंदी पंचपरगनिया
पु.बैल सब चर रहा है ।बरद गिला चर’तेहेन
इस.गाय सब चर रही है ।गाइ गिला चर’तेहेन
पु.लड़के सब जा रहे हैं ।बेटाछुआ गिला जातेहेन
इस.लड़की सब जा रही है ।बेटिछुआ गिला जातेहेन
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पंचपरगनिया मेंहेन छ’टे -छ’टे जिब आर निरजिब चिज बस्तु मेंहेन लिंग केर परभाब नि देखल जाएला । जेसन निरजिब – जलइ टा , ढिबरि टा, कुलुप टा, मुधेइन टा, बिलाइ टा, चाँद टा, बेरा टा, तारेआ टा एमाइन । जिबधारि – चेनगा टा, छुआ टा, सिआड़ टा, भालु टा, चुटिआ टा, मुसा टा एमाइन । इआनि पंचपरगनिया मेंहेन पुलिंग आर इसतिरि लिंग केर अलाउआ बेलिंग (नपुंसक लिंग) आर लुठु लिंग (उभय लिंग) केर’ बेब’हार देखे पाउआएला ।
20220702 221450 2
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पंचपरगनिया अपारानि बेक्तिबाचक आर जातिबाचक संइगा सब्द’ मेंहेन ‘गिला’ ‘गुला’ ‘ला’ आर ‘सउब’ ज’इड़ के एक बचन ले बहुबचन ब’नाल जाएला । जेसन – किताब गिला, छुआ गिला, चेंगना ला, सउब लग, सउब बहिन, छागेइर ला, कुकुर ला, कंठर गिला, नदि गिला एमाइन । किंतु मानबिअ बेक्तिबाचक संइगा सब्द’ मेंहेन उमन/उमने/उमरे केर बेब’हार करल जाएला जेसन –

कुनाल उमन/उमने/उमरे कंदे गेलएँ ?
कुनाल उमन/उमने/उमरे हिंदे गेलएँ ।
म’सा उमन/उमने/उमरे काहाँ गेलएँ ?
म’सा उमन/उमने/उमरे हाट (बाजार) गेलएँ ।

  • पंचपरगनिया केर आदरबाचक सरब’नाम मेंहेन निजेक तेहें ‘‘हामरे’’ आर आपन संबधि केर तेहें ‘‘तहरे’’/‘‘उमरे’’/‘‘उमने’’ हुंआइ बेसि ले बेसि माइनगर लग केर तेहें ‘‘रउरे’’ केर बेब’हार करल जाएला । इआनि पंचपरगनिया मेंहेन आदर देएक तिन असतर आहे । जेसन-
निजेक तेहेंहामरउ संगे जाब ।
दसर केर तेहेंतहरे का खाबा ?
उमने/उमरे कंदे गेलएँ ।
तहरे काहाँ जाताहा ।
बेसि माइनगर केर तेहेंरउरे ब’सा लेगे ।
रउरे बेस काथा कहलि ।
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पुरूस बाचक सरब’नाम केर भितरे पंचपरगनिया उतम पुरूस मेंहेन ‘‘मएँ’’ मइधम पुरूस मेंहेन ‘‘तएँ’’ आर अइन’ पुरूस मेंहेन ‘‘इ’’ ‘‘उ’’ केर बेब’हार करल जाएला । जेसन –
पुरूस एकबचनबहुबचन
उ.पु.मएँहामरे
हामरे सउब
म.पु.तएँतहरे
तहरे सउब
अ.पु.
इमन/इमने/इमरे
उमन/उमने/उमरे
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पंचपरगनिया निसचए बाचक सरब’नाम केर तिन इसतर आहे – पासेक तेहें ‘इ’ धुरेक तेहें ‘उ’ आर एकर’ ले धुरेक तेहें ‘हाउ’ केर बेब’हार करल जाएला । जेसन –
एकबचन बहुबचन
पासेक तेहेंइ गाइ टा लछुक हेके ।इ गाइ गिला लछुक हेकेन ।
धुरेक तेहेंउ खेत टा टहलु केर हेके ।उ खेत गिला टहलु केर हेके ।
एकर’ ले धुरेक तेहेंहाउ खेत टा मदनाक हेके ।हाउ खेत गिला मदनाक हेके ।
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पंचपरगनिया मेंहेन पुरन’ संइखाबाचक बिसेसन एक, दुइ, तिन, चाइर………..केर आलाउआ बिसिस्ट रकमेक आहे । जेसन – दुइ हार/हर काड़ा । तिन हार/हर गरू । दुइ मुड़ भेड़ा । सात मुड़ गाइ । एमाइन । हिंआ ‘हार’/‘हर’ केर अरथ’ ज’ड़ा मेंहेन लेल जाएला । चुंकि ‘हार’ / ‘हर’ (हल) ज’तेक तेहें दुइ टा गरू चाहे काड़ाक दरकार लागेला । एहे रकमे पंचपरगनिया भासिक छेतर’ मेंहेन 20 (बिस) केर तेहें ‘‘कुड़ि’’ केर बेब’हार करल जाएला हिंदेक असिखित लग कुड़ि केर बादे गनति नि जानएँला । इ रकम – एक कुड़ि एक, एक कुड़ि दुइ, एक कुडि तिन……….एमाइन केर बेब’हार करल जाएला ।
20220702 221450 3
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पंचपरगनिया गठ (समुह) बाचक बिसेसन बिसिस्ट भाभेक देखे पाउआएला जेगिला हिंदी एमाइन भासा मेंहेन नि देखे पाउआएला । जेसन 2 – ज’ड़ा, 4 – गांड़ा, 6 – एक गांड़ा दुइ, 10 – दुइ गांड़ा दुइ/पसरि, 12 – दरजन, 16 – चाइर गांड़ा, 20 – पाँच गांड़ा, 20 – कुड़ि, 20 पइला – खँड़ि, 40 पइला – काठ, 2 खँड़ि – काठ, 10 काठा – एक बाँइंद, 5 बाँइंद – एक डिमनि (डिमनि 3 बाँइंद केर’ रहेला) एमाइन ।
  • पंचपरगनिया मेंहेन रिनात्मक संइखाबाचक बिसेसन केर’ बेब’हार देखाएला । इग्ला ‘‘कम’’ सब्द’ ज’इड़ के कहल जाएला । जेसन – 19 – एक कम एक कुड़ि, 18 – दुइ कम एक कुड़ि, 39 – एक कम दुइ कुड़ि, 37 – तिन कम एक कुड़ि एमाइन ।
  • पंचपरगनिया निसिचित परिमान बाचक बिसेसन’ भिनु रकमेक आहे जेसन – एक खँड़ि धान । दुइ काठ धान । खँड़ि पइला चाउर । तिन हाँथ गामछा एमाइन
  • पंचपरगनिया मेंहेन करता (कत्र्ता) कारक केर तेहें कन’ परसरग’ केर बेब’हार नि करल जाएला । जेसन – बिमल किताब पढ़लक । खेदुआ आम खालक । राम राबन के मारलक ।
  • पंचपरगनिया मेंहेन लिंग बाचक सबद’ बेसि भागे आलेदा – आलेदा देखे पाउआएला जेसन –
पुलिंग इसतिरिलिंग
बाग’/गउ
भाइ बहिन
दामादबेटि
मरद ज’नि
बेटा पुत’उ
सांढ़ा कट’इर
गरू गाइ
बकड़ा पेंठिआ
भाटु दिदि
दामड़ा/बाछाफेटाइन
काड़ा भंइस
साढ़ु सारि/जेड़ साइस
कामिआकामिन
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • कारक आर बचन केर अनुजाइ गुनबाचक बिसेसन मेंहेन कन’ अन्तर नि देखे पाउआएला जेसन –
कारिआ घ’ड़ा । कारिआ घ’ड़ा गिला ।
चारका छागेइर । चारका छागेइर गिला ।
Panchpargania Veyakaranik Bisesta

किंतु लिंग केर अनुजाइ कांहु – कांहु किछु बिसेसन मेंहेन परिबरतन देखाएला आर कांहु – कांहु असने रहेला –

पुलिंग इसतिरिलिंग
बेस बेटा । बेस बेटि ।
कारिआ बरद । कारिआ गाइ ।
काना बरद । कानि गाइ ।
माइझला काका । माइझलि काकि ।
Panchpargania Veyakaranik Bisesta
  • पंचपरगनिया बाइक रचनाएँ अपारानि बाचक सब्द’ केर बादे ‘‘गिला’’ ‘‘गुला’’ ज’ड़ले समुह ब’धक अरथ’ बाहराएला आर एसन करता (कत्र्ता) केर किरिआ हमेसा एकबचने रहेला इटा एकटा भिनु रकमेक बिसेसता देखाएला जेसन – आम गिला फरेला । काठ गिला पचलक । खेत गिला सुखलक । एमाइन ।
  • पंचपरगनिया केर ‘‘काल’’ चिन्हाप करेक टा आसान आहे –
  1. बरत’मान काल केर किरिआएँ आखिर मेंहेन ‘‘त’’ आर ‘‘ला’’ ‘‘हं’’ ‘‘हे’’ हएला ।
  2. भुतकाल केर किरिआएँ आखिरे ‘‘ए’’ ‘‘एँ’’ ‘‘ल’’ ‘‘क’’ ‘‘से’’ आर ‘‘आ’’ आएला ।
  3. भबिसत काल केर किरिआएँ आखिर माहान ‘‘बुँ’’ ‘‘ब’’ आर ‘‘म’’ हएला ।
  • पंचपरगनिया माहान अनेक जाएगाएँ ‘‘करता’’ टाइ ‘‘करम’’ हएला जेसन – उ देखाए ह’तेहे । उमन मारा – मारि हत’हएँ । रामु आर कानु तेल माखा – माखि ह’तहएँ ।
20220702 221450 4
Panchpargania Veyakaranik Bisesta

इन्हे भी देखें :-

 

#1. हेंठे देल कनटा पंचपरगनिया भासा केर नाम ना लागे –

#2. पंचपरगनिया माहान सबद’ केर पहिल ‘य’ केर उचारन बेसि भागे का ह’एला?

#3. डाॅ. करमचंन्द्र अहीर जी केर अनुजाइ पंचपरगनिया सअर बरन’ कएटा आहे?

#4. हेंठे देल मइधे कनटा जातिअ भासा ना लागे?

#5. हेंठे देल मइधे कन बरन’ टाक बेब’हार पंचपरगनिया मेंहेन नि ह’एला?

#6. पांचपरगना छेतर’ मेंहेन छ’टे भाइ केर बहु के, का कहल जाएला?

#7. हेंठे देल मइधे पंचपरगनिया कन जाइत केर भासा हेके?

#8. डाॅ. करम चन्द्र अहीर जी केर अनुजाइ पंचपरगनिया बरन’माला केर कुल संइखा?

#9. हिन्दी केर ‘चावल’ सबद’ के पंचपरगनियाए का कहल जाएला?

#10. हेंठे देल मइधे कनटा भासा केर बिसेसता हेके?

#11. हिन्दी केर ‘फल’ सबद’ के पंचपरगनियाए का कहल जाएला?

#12. ‘ऋण’ पंचपरगनिया मेंहेन केसन लिखाइ?

#13. ‘ज्ञान’ पंचपरगनियाए केसन लिखाइ?

#14. हेंठे देल मइधे कन स्वर बरन’ केर बेब’हार पंचपरगनियाए आहे?

#15. हिन्दी केर असन सबद’ जेगिलाक उचारन ‘व’ ले सुरू हएला, उगलाक उचारन पंचपरगनियाए केसन करल जाएला?

#16. डाॅ. दीनबंधु महतोक अनुजाइ रामकिसट’ गांगुलिक गुरू के रहएं?

#17. पंचपरगनिया मेंहेन, ‘‘पंच’’ सबद’ केर अरथ’ हएला?

#18. पंचपरगनिया मेंहेन ‘कमर’ के, का कहल जाएला?

#19. ‘प’ बरग’ (प, फ, ब, भ, म) केर उचारन थान हेके?

#20. पंचपरगनिया मेंहेन कन’ धातु केर आखिरे का सबद’ जइड़ कहन किरिआ रूप बनाल जाएला?

#21. बेआकरन केर मुइख अंग कएटा आहे?

#22. हेंठे देल मइधे स्कूल केर सही उचारन पंचपरगनियाएं का ह’इ?

#23. पंचपरगनिया उचारन अनुजाइ हेंठे देल मइधे कनटा सहि आहे?

#24. हेंठे देल मइधे कन सबद’ टा इसतिरि आर पुरूस केर ब’ध नि कराएला?

#25. जन बरन’ केर उचारन मुंह आर नाक ले ह’एला ताके कहल जाएला?

#26. हेंठे देल मइधे कनटा अनुनासिक बरन’ हेके?

#27. हेंठे देल मइधे कन सब्द’ टा पंचपरगनिया अनुजाइ सहि आहे?

#28. हेंठे देल मइधे कनटा अलप’पारान हेके?

#29. ‘ट’ बरग’ (ट, ठ, ड, ढ) केर उचारन थान हेके?

#30. हेंठे देल मइधे कनटा सारथक सबद’ ना लागे?

#31. हेंठे देल मइधे कन बरन’ टाक बेब’हार पंचपरगनियाए ह’एला?

#32. हेंठे देल मइधे कन टाक बेब’हार पंचपरगनिया लेखन माहान करल जाएला?

Previous
Finish

Results

Bahut Bes

Padhek Darkar

सारांश

इ रकम पंचपरगनिया भासा मेंहेन बेआकर’निक बिसेसताक ढांगा रूप देखे पाउआएला जेटाक आधारे कहल जाए पाराए कि पंचपरगनिया अइन’ भासा ले आलेदा आर भिनु रकमेक नामकरा छेतरिअ भासा हेके । जेटाएँ ढेइर जातिगत आर बाहिर ले आल भासाक बेआकर’निक मिसरन देखाएला ।

इ आरटिकल टा केसन लागलग जरूर कमेंट करबा। एसने बेस-बेस परीछा उपजगि आरटिकल पढ़ेक तेहें हामरेक बेबसाइट टाके र’जे भिजिट क’रबा। एकर अलावा पंचपरगनिया भासा संबंधी केसन जानकारी चाहाला उटाकउ कमेंट केर दाराए बताबा। लेगे सउब के जोहार कर’तिहि।

पंचपरगनिया सइंगा सरब”नाम बिसेसन धातु भासाक तेहें वेयाकरण केर दरकार अंतस्थ बरन’  पंचपरगनिया लिपि जाला

इन्हें भी पढ़ें :-

UGCNET TRL की जानकारी के लिए निचे दिए गए लिंक पर क्लिक करें

ugcnettrl


Share

Leave a Comment