पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद | Panchpargania Bhasa Mehen Banglak Lasind

Share

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद | Panchpargania Bhasa Mehen Banglak Lasind:- पंचपरगनिया पाँच परगना केर समपरक’ भासा हेके। पंचपरगनिया कहलेइ एसन बुझाएला जेटाएं नाना रकम केर भासा मिलल आहे जेसन कुड़मालि, मुंडारी, हो, संथाली, उडि़या, मांझीयाली, अहीरी, आर’ नाना किसिम केर। एबार सवाल उठेला जे इ जे नाना किसिम केर भासाक मिसरन मेंहेन कन भासाक लसिंद टा बेसि आहे। आर बेसि लसिंद केर कारन का-का आहे? इ आलेख टाँए अहे टाकेइ फरिच करेक चेस्टा करल जाए आहे।

Table of Contents

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद

पंचपरगनिया भासा माहान बांगला केर लसिंद सउब लेक बेसि आहे । किंतु अइन’ भासा केर बिदुआन इटाएं- केउ भोजपुरी केर, त’ केउ मगही केर, त’ केउ नागपुरी, कुड़मालि केर लसिंद बेसि आहे कइ कहन एके आपन भासाएं मिलाएक असफल धेउ कइर आहएं।

किंतु धेआन देएक बात इटा हेके कि पंचपरगनिया माहान थिथाए के देखले पाता चलेला कि इटा मेंहेन ना भोजपुरी, ना मगही, आर ना नागपुरी, कुड़मालि केर लसिंद आहे बलकि इ भासा टाएँ बांगला केर लसिंद बेसि आए जाएला । पंचपरगनिया भासा छेतर’क बांगला केर छेतर’ संगे बेजाइन पुरना संबंध आहे आर आइज’ इ संबंध टा नाइ मेइट आहे ।

Panchpargania mehen bangla 1
पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद

इ छेतर’ टा बांगला केर छेतर’ संगे सटल आहे, अहे तेहें पंचपरगनिया भासा माहान बहुत बेसि लसिंद आर छाप आहे । पंचपरगनिया माहान बंागला केर परभाउ काहे आहे इटाक ढेइर रकम केर कारन आहे, जेगिला इ रकम आहे

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर एतिहासिक आधार –

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगला केर बेजाइन बेसि परभाब आर छाप आहे इटाक लेकहन एकटा एतिहासिक काथा इ रकम आहे – 11 सदि माहान बंगाल केर राजा बलाल सेन रहे । उ माहा परतापि राजा रहे, अकर मरल बादे अकर बेटा लखन सेन बंगाल केर राजा हलक ।

लखन सेन केर बिरूध मो. जलाल उद्दीन चढ़ाइ करलक आर लखन सेन के हाराए कहन अकर राइज केर सभे ल’ग के मुसलमान बनाए लागलक तखन उ राइज केर बेजाइन ल’ग आपन इज्जत केर डरे आर आपन धरम’ केर रइखा केर खातिर बंगाल लेक आए के मानभुम माहान बइस गेलएँ ।

पहिल मानभुम पाँच परगना केर भितरेइ र’हे, मंतुक एखन पाँच परगना लेक धुर हलक आर पुरूलिया जिला बनलक । जाइ हउक पाँच परगना लेक बिलकुल सटल आहे बंगाल लेक पाराल ल’ग गिला पाँच परगना केर सिल्ली, बुण्डू, सोनाहातु, राहे, तमाड़ आर सिंहभुम केर इलाका माहान आए के बइस गेलएँ ।

पाँच परगनाए आए कहन उमनेक भासा केर आदान परदान पंचपरगनिया भासा भासि ल’ग संगे हए लागलक आर उमनेक बांगला भासा पंचपरगनिया संग मेइस के बिकिरित हए गेलक । बांगला केर मेसल टाके पंचपरगनिया लेक अलग करना संभब नेखे, पंचपरगनिया केर बासत’बिक रूप बांगला केर मिसरन/मेसा साना हेके।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर आर’ दसरा एतिहासिक कारन –

‘‘चैतन्य चरितामृत’’ माहान एसन उलेख मिलेला कि चैतन्य महापरभु आपन बृन्दावन आर मथुरा जातरा केर सम’इए झारखंड पार कइर रहएँ आर पाँच परगना केर ल’ग/निबासी गिला के बांगला भासा माहान किसन’ उपासना केर संदेस दे रहएँ । एसन परमान मिलेला कि चैतन्य महापरभु बुण्डू माहान किछु दिन रहेन आर हिंआँ केर ल’ग गिलाके संगे मिल कहन किसन’ केर भजन-किरतन कइर रहएँ ।

हिंआँ अकर बेजाइं चेला बइन रहएँ आर एसन कहल जाएला कि पहिल पाँच परगना माहान चैतन्य महापरभु आपन चेला गिला संग मिल कहन एखन जाहाँ राधा – कृष्ण केर मंदिर आहे, हुंआ किरतन कइर रहएँ । उ समइ लेके इ जाएगा टा नामक’रा हए गेलक । एखन इ जाएगा माहान राधाकृष्ण मंदिर आहे । पहिल त’ इ मंदिर टा एकटा झुपडि़ केर रूप माहान रहे ।

Panchpargania mehen bangla 2
पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद

मंतुक बादे हिंआँ केर इसथानिए ल’ग आर परसासनिक अधिकारीक निजेक परएआसे पाका बनलक एखन हर बछर नबरातर’ जागरन हएला आर ‘‘राधा-कृष्ण केर भजन किरतन बांगला भासाहीं करल जाएला ।

चैतन्य महापरभु जी किबल बुंडु माहनेइ नाहिं बल्कि पांच परगना केर लगभग सउब जाएगाएँ घुइर – घुइर कहन किसन’ उपासना केर संदेस बांगला भासा माहान दे रहएँ । अहे तेहें हिंआँक साहितकार सउब केर रचना माहनउ बांगला भासाक लसिंद टा आए गेलक ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर भउग’लिक आधार –

पंचपरगनिया भासी छेतर’ पुरबे बंगाल आर दखिने उड़ीसा संगे सटल आहे । बंगाल केर पुरूलिया आर उडि़सा केर पानप’स आर बनइगढ़ पहिल पांच परगना केर भितरेइ रहे, राइज बिभाजन केर बादे सन् 1912 इसबि माहान पुरूलिया टा पछिम बांगाल चइल गेलक आर सन् 1936 इसबि माहान पानप’स आर बनइगढ़ उड़ीसा माहान ।

इ छिनगल इलाका गिलाएँ एखन पठन – पाठन उ राइज बिसेस केर भासा मेंहेन ह’तेहे जेसन पुरूलिया जिला मेंहेन बांगलाएँ, इ रकम हिंआक भासा जेटा पहिल पंचपरगनिया रहे, उटाएँ एखन बांगला केर लसिंद बेसि देखे पाउआतेहे ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर सांसकिरितिक आधार –

किछु धारमिक सांसकिरतिक परभाब केर’ छाप पंचपरगनिया माहान देखल जाएला । जेसन – मनसा पुजा, झापान, भ’कता पुजा, टुसु, भाद’, छ’नाच, नाचनी नाच, एमाइन गिला पंचपरगनिया माहान बांगाल आर उड़ीसा केर परभाब हेके । मनसा केर गीत, टुसु गीत, भादर गीत, छ’नाच केर गीत, नाचनी नाच केर गीत, मनतर’ आर झापान केर’ गीत बिकिरित बांगला माहनेइ आहे, ढेइर एसन गीत चाहे मंतर’ मेंहेन बांगलाक संगे – संगे उडि़या केर’ लसिंद देखाएला ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर जातीअ किंबा सामाजिक आधार –

बांगाल लेक जे ल’ग गिला मुहम्मद जलाल उद्दीन केर डरे पाराए कहन मानभुम, पांचपरगना, सिंहभुम एमाइन छेतर’ माहान आए के बसलएँ उमन आपन संगे बांगला भासाउ लेले आइन रहएँ । उमन केर समाज दिन के दिन बाढ़ते गेलक आर दसर सामाज संगउ उमन केर लेन – देन हतके गेलक ।

हिंआँ बांगाल लेक ढेइर जाइत जेसन – तामलि, मदक, बाभन, ग’साइं एमाइन गिला आए आहएँ इमन एखन’ बिकिरित बांगला क’हेनला । इ कार’नउ पंचपरगनिया माहान बंगला केर परभाब देखाएला ।

सिमा पार केर भासाक लसिंद (प्रभाव) –

सिमाबरती छेतर’ माहान जे कन’ भासा सीमा पार केर भासा लेक मेइस कहन किछु भिनु रूप केर ध’इर लेला। पाँच परगना छेतरक पुरूब माहान बांगाला आर दखिन बेटे उडि़या, पछिम बाटे नागपुरी आर उतर बाटे कुड़मालि आर खोरठा भासा – भासी छेतर’ संगे सटल आहे। एहे कार’ने पंचपरगनिया भासा माहान बांगला, कुड़मालि, नागपुरी आर उडि़या सब्द’ केर मेसाकसा रूप देखे पाउआएला ।

Panchpargania mehen bangla 3
पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद

बेसि रूप बांगला, कुड़मालि आर उडि़या केर देखाएला । निमुद केर तेहें पंचपरगनिया (जाति बिसेस – नउआ, मांझी, ड’म) माहान परचलित सब्द’ जेसन – मुइं, तुइं, आसछुं, जाछुं, खाछुं एमाइन उडि़या केर बिकिरित रूप हेके जेगिला मु, तुमो, आसुछि, जाउछि आर खाउछि उडि़या केर सब्द’ हेके ।

पंचपरगनिया केर ‘‘टा’’ सब्द’ बांगला केर परभाव हेके – छेलेटि जाए – छुआ टा जाएला । बेआकर’नेक दाँइजउ बांगला केर लसिंद (प्रभाव) पंचपरगनिया माहान देखल जाए पारे जेसन – बांगला माहान करता केर अनुजाइ किरिआ केर लिंग मेंहेन कन’ परिबरतन नि हएला, असने पंचपरगनिया माहनउ देखाएला । निमुद केर तेहें – बाबा भात खाइतेछे – बा भात खातेहे । माँ भात खाइतेछे – गउ भात खातेहे ।

सिमाबरती परभाव केर कार’नेइ पंचपरगनिया केर ‘‘आहेक’’ किरिआ केर बहुबचन तमडि़या आर सिलिआरी रूप ‘‘आहेन’’ आर राहेआरी रूप ‘‘आहएँ’’ पाउआएला । ‘‘आहेन’’ बांगला केर ‘‘आछेन’’ लेक परभाबित हए ह’इ ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) मेंहेन नगरीकरन केर प्रभाव –

राजधानी नगर आर सहर माहान उध’ग, बेपार, कारखाना एमाइन बइस जाएक कार’नउ हुआँ केर मुल भासा माहान अंतर आए जाएला । काहेकि एसन छेतर’ माहान भिनु – भिनु भासा कह’इआ ल’ग बस’ बास कर’एँला ।

पांच परगना (जाहाँ तक केर रहन सहन भासा संसकिरति एक आहे) मेंहेन जाहाँ – जाहाँ उध’ग आहे हंुआँ अनेक बांगला भासी ल’ग आए आहएँ एतब कार’नउ पंचपरगनिया मेंहेन बांगला केर लसिंद टा बाइढ़ जाए आहे इटा एकटा बड़े कारन हेके । आर एहे कार’नेइ आइज जमशेदपुर, बोकारो, झिकपानी, सिंदरी, हटिया एमाइन छेतर’ केर भासा मेंहेन बांगला केर लसिंद टा बेसि देखाएला ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर मइधे न’करि आर बेपार कर आधार –

एक छेतर’ केर ल’ग आपन जिबन जापन चाहे पेट चालाएक खातिर एक छेतर’ ले दसर छेतर’ माहान चइल जाएनला । इ रकम एकटा भासी कए एक कार’ने आपन छेतर’ ले दसर छेतर’ मेंहेन जाएला त’ उ जिएक खाएक तेंहे ना किबल आपन संसाधन लेजाएला बलकि आपन मातरिभासाउ संगे – संगे लेजाएला ।

उ जाहाँ नाउआ जाएगा जाएला हुंआउ आपन घर परिबार मेंहेन आपन मातरिभासाहिं आपन भाव बिचार के बेएक्त’ करेला । इ रकम अकर सइभ्ता, संसकिरितिक संगे – संगे अकर भासा टाउ उ जाएगा बिसेस केर भासा संगे मेइस जाएला । पंचपरगनिया बांगला संगउ एसन हए आहे ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर मइधे अंतरराइज बिहाक आधार –

पांच परगना बांगाल, उड़ीसा आर छतीसगढ़ संगे सटल आहे, एहे खातिर इ राइज गिला संगे बिहा एमाइन हतके रहेला, इटाक कार’नउ हिंआक भासा मेंहेन दसर भासाक परभाब आए जाए आहे । खास कइर कहन बांगाल संग बिहा सादी बेसी हएला त’ हुंदेक ल’ग केर आना जाना ह’तके रहेला एतब कार’नउ बांगला भासा संग बेसि लसिंद देखे पाउआएला ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर मइधे सिछा केर माइधम –

सिछा केर माइधम भिनु – भिनु भासाएँ ह’एक कर’नउ आपन मुल भासा ब’दली जाएला । बिदुआन केर मत हेके कि पाँच परगना छेतर’ माहान पहिल सिछा केर माइधम बांगला आर उडि़या रहे (खास कइर कहन बांगला) काहेकि इ समपुरन’ इलाका टा बांगाल केर भितरेइ र’हे, से सम’इए पंचपरगनिया भासा बिकसित भासा नि रहे आर इ भासा टाकेर पठन – पाठन केर कन’ बिसेस बेब’स्थाउ नि रहे ।

बादे हिंदी माइधम ले पठन – पाठन सुरू हलक से तेहें पंचपरगनिया भासाएँ इ तीन’ भासा केर परभाब देखे पाउआएला । खास कइर कहन बांगला केर ।

Panchpargania mehen bangla 4
पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर मइधे संचार माइधम –

आधुनिक संचार माइधम जेसन सामाचार पतर’, पतरिका, रेडिअ’ टेलिबिजन, इंटरनेट एमाइन केर’ परभाब पंचपरगनिया भासा माहान हए आहे । इटाउ बांगला संग परभाब केर एकटा कारन हेके ।

पंचपरगनिया भासा मेंहेन बांगलाक लसिंद (प्रभाव) केर मइधे बेआकर’निक आधार –

एक बचन
बांगला – छेले टा जाछे
पं.प. – छुआ टा जाएला
बांगला – मेंए टा जाछे
बांगला – घ’ड़ा टा चइरछे
पं.प. – घ’ड़ा चर’तेहे
बांगला – घ’ड़ी टा चइरछे
पं.प. – घ’ड़ी टा चर’तेहे
बहुबचन
बांगला – छेले गिला जाछेन
पं.प. – छुआ गिला जाएनला
बांगला – मेंए गुला जाछेन
बांगला – घ’ड़ा गुल’ चइरछेन
पं.प. – घ’ड़ा गिला चर’तेहेन
बांगला – घ’ड़ी गुल’ चइरछेन
पं.प. – घ’ड़ी गिला चर’तेहेन

बांगला माहान एक बचन लेक बहुबचन बनाएक तेहें गुल’, गुलि जड़ल जाएला आर पंचपरगनिया माहान गिला, गुला, मन, मने, मरे आर सउब जड़ल जाएला । उसरेइन केर दाँइज’उ पंचपरगनिया मेंहेन बांगला केर परभाअ देखाएला ।

बांगला माहान ‘‘अ’’ धउनि केर उसरेइन अरध’ बिरिताकार (अकार मुलक) हएला । पंचपरगनिया माहनउ असने हएला । कहल जाए पाराए कि इगला सउब पंचपरगनिया माहान बांगला केर परभाअ केर कारन हेके ।


Share

Leave a Comment